Guatr Nedir?
Guatr, tiroid bezinin herhangi bir sebeple büyümesine verilen isimdir. Tiroid bezi, boynumuzun ön tarafında, yemek borusu ve soluk borusunun önünde bulunan kelebek şeklinde bir organdır. Beyinden aldığı uyarı ile vücut fonksiyonlarımız için hormon üretir.
Guatr en sık iyot eksikliğine bağlı oluşur. İyot tiroid hormonlarını üretimine katılan bir elementtir. İyot eksikliğinde yeterince tiroid hormonu (T3,T4) üretilemediği için beyin tiroid bezine sürekli daha fazla hormon üretmesi için uyarı gönderir. Buna cevaben tiroid bezi de büyüyerek hormon üretmeye çalışır ve guatr oluşur. İyot eksikliğinin dışında guatr sebepleri olarak; Graves hastalığı, Hashimoto hastalığı gibi tiroidin iltihaplı hastalıkları, Tiroid bezinin tek tarafında nodül ya da şişlik, Tiroid bezinde birden fazla nodül ve şişlik varlığı (multinodüler guatr), Tiroid kanseri (İyi huylu tiroid nodüllerine kıyasla çok nadir görülür), Hamilelik (Hamilelik sırasında salgılanan HcG hormonu tiroid bezinin az da olsa büyümesine neden olabilir), Kistler, Boyun bölgesinden radyasyona maruz kalan kişiler, Ailesinde nodül hikayesi olan kişiler olarak sıralanabilir. Ayrıca İyot içeren yiyeceklerin az olduğu bölgeler, kadın cinsiyet, çeşitli bağışıklık hastalıklarına sahip olanlar, amiodaron, interferon ve lityum gibi ilaçları kullananlar, hamilelik ya da menopoz dönemindeki kadınlar ve 40 yaş üstü kişiler guatr hastalığı açısından risk altındadır.
Guatr Belirtileri
Guatr nodülsüz (diffüz) büyüme ve nodüllü büyüme şeklinde olabilir. Özellikle graves hastalığında nodülsüz büyümeler görülür.
Guatr bazı hastalarda hiç belirti vermezken, bazı hastalarda boyunda şişliğin yanında yutma güçlüğü, öksürük, nefes darlığı ve ağrıya yol açabilir. Guatrda tiroit bezinin az veya çok hormon salgılamasına bağlı belirtiler de görülür. Yetersiz hormon salgılanması durumunda kilo alma, uyku hali, uyuşukluk, kuru ve kaba cilt, kabızlık, halsizlik ve saç dökülmesi görülebilir. Normalden fazla hormon salgılandığında ishal, çarpıntı, baş ağrısı, titreme, sinirlilik ve bulantı görülebilir.
Guatr Tanısı
Guatr tanısı kan tetkikleri (TSH, T3, T4), tiroid ultrasonu ve tiroid sintigrafisi yapılarak konulur. Nodüllü guatrlarda iyi huylu veya kötü huylu ayrımını yapmak için nodülden biyopsi yapmak gerekebilir.
Guatr Tedavisi
Guatr tedavisi, hastalığın mevcut durumuna, boyutuna ve belirtilerine bağlı olarak farklı şekillerde uygulanır. Eğer guatr küçükse ve belirtiler hastayı rahatsız etmiyorsa, hekim hastalığın yalnızca gözlemlenmesini isteyebilir. Bu durumda hekimin belirlediği aralıklarla kontrole gidilmesi önerilir. Guatr, tiroit bezinin fazla çalışmasına neden oluyorsa, farklı bir deyişle kişide hipertiroidi varsa ilaçlı tedavi uygulanır.
Hastalığa eşlik eden iltihaplanma gibi farklı bir durum varsa bu rahatsızlıklar da ilaçlı olarak tedavi edilir. Belirtilerin şiddetli olduğu vakalarda tiroit bezinin bir kısmının ya da tamamının cerrahi operasyonla alınması gerekebilir. Guatr ameliyatından sonra tedavi ilaçla desteklenir.
Bazı durumlarda guatr tedavisi için ameliyatı ile tiroid bezinin çıkartılması gerekir:
- Tiroid bezi fazla büyümüş ve larinks (ses tellerinin bulunduğu bölge) gibi boyun içi yapılara bası yapmaya başlamışsa,
- İlaç tedavisine yanıt vermeyen hastalarda,
- Tiroid içinde oluşan nodüllerin çapı 4 cm’yi geçmişse,
- Tiroid nodülleri küçük olsa bile kanser riski varsa,
- Kozmetik nedenler ve tehlikeli büyüme durumlarında ameliyat gerekir.
Tiroid Ameliyatı
Tiroid ameliyatı boyunda yapılan mümkün olduğunca küçük kesi ile yapılır. Ameliyatta tiroid bezinin tamamı veya tanıya dayalı olarak bir lobu çıkarılır. Ameliyat esnasında sonradan oluşabilecek komplikasyonları minimalize edebilmek için tiroid damarların güvenli bağlanmasının yanında, çok yakın komşuğu olan ve vücudun kalsiyum metabolizmasını düzenleyen paratiroid bezleri ve ses teli olarak bilinen recürrens larengeal sinirlerin yaralanmamasına özen göstermek gerekir.
Genellikle hastalar ameliyat sonrası birinci gün taburcu edilir. Eğer ameliyatta tek lob çıkarılmışsa kalan tiroid dokusu hormon üretimi için yeterli olur. Tiroidin tamamı çıkarılmışsa tiroid hormonu dengesi oral kullanılan ilaç şeklinde hastaya verilen preparatlarla sağlanır ve ömür boyu kullanımı gerekir.